Leer
Koeien, schapen, buffels, stieren, varkens, slangen, krokodillen en ga zo maar door – van al deze dieren gebruiken we de huid om kleding, schoenen, tassen en meubels te maken. Leer is niet echt een stof, maar wordt wel veel gebruikt vanwege het unieke uiterlijk en de luxueuze uitstraling. Maar hoe doet leer het qua duurzaamheid? Niet zo fantastisch, blijkt. Het grootste struikelblok bij leer is het zogenaamde looien.
Dit kan op grofweg 2 manieren: met de tannine uit boomschors, of met chemicaliën. Als leer met natuurlijke tannine wordt gelooid, wordt het soepel, bruin van kleur, en is het niet goed bestand tegen water. Dit is wel de meer duurzame manier van leerlooien.
Wanneer leer wordt gelooid met chemicaliën is dat meestal met chroomsulfaat, een gevaarlijk goedje om mee te werken, omdat het makkelijk met water reageert en dan heet wordt en gaat spatten, en omdat er nevel bij vrijkomt die je kan inademen, waardoor je dus chemicaliën in je longen krijgt (en dat is nooit aan te raden).
Leer op zich hoeft niet slecht te zijn: de huiden komen vaak van dieren die werden geslacht om hun vlees, dus er worden niet apart dieren voor gehouden. Waar het vaak mis gaat, is bij de verwerking van het leer. In alle fasen, dus voorbereiden, looien en verven kunnen er veel (schadelijke) chemicaliën gebruikt worden, wat slecht is voor de arbeiders die aan jouw leer werken, en ook voor jezelf als je lekker op je leren bank zit die afgeeft. Zolang het op een verantwoorde wijze, dus met zo min mogelijk chemicaliën wordt bewerkt, kan het zowel voor jouzelf als de wereld een mooi product zijn. Het is misschien wat minder veelzijdig dan met chemicaliën behandeld leer, maar het is nog steeds mooi.
Er is jammer genoeg nog geen keurmerk of standaard voor verantwoord leer, en daarom let watMooi er zelf extra goed op bij het inkopen, dat het gebruikte leer goed is voor de wereld. watMooi verkoopt voornamelijk leren accessoires zoals riemen, schoenen en tassen. Al het leer dat wordt gebruikt is verantwoord; dus hergebruikt of op verantwoorde manier gelooid en geverfd. Bovendien gaan deze tassen, schoenen etc. lang mee, dus zijn ze ook op die manier duurzaam!
Als je graag iets van leer wil hebben, let er dan op dat het met zo min mogelijk chemicaliën gemaakt is. Nepleer is ook geen oplossing, omdat daar weer heel veel plastic in zit. Je kan er ook voor kiezen om tweedehands leer te gebruiken; dit vaak ook nog veel soepeler dan nieuw leer, en het scheelt weer een productieproces! Kortom, leer kan heel fout, maar ook heel goed zijn, en mooie accessoires vind je bij watMooi!
Geschiedenis
Het maken van leer gebeurt al meer dan 7000 jaar. De eerste mensen die zich hier mee bezig hielden, hingen de verse huiden in de zon. Vervolgens werden de huiden ‘gestampt’ in vet en hersenen. Daarna werden geconserveerd met behulp van zouten en gerookt. Het looien werd 400 v. Chr. ontwikkeld door de Egyptenaren en de Herbreeuwen. Zij gebruikten plantaardige looistoffen. Tijdens de Middeleeuwen waren het de Arabieren die het ambacht van het leer bewerken zo verbeterden dat er dure leersoorten ontstonden (Marokijnleder en Corduaans leder). Rond de 15e eeuw waren de leerlooierijen verspreid door Europa en in het midden van de 19e eeuw werden de eerste machines ingezet. Aan het einde van de 19e eeuw werd het chemisch looien, met name het looien met behulp van chroomzouten, geïntroduceerd. Deze laatste ontwikkeling bij het maken van leer was de eerste verandering in het chemische proces sinds minstens 2000 jaar.
Bewerking en milieu
Tegenwoordig is India de grootste leerproducent en -exporteur ter wereld. Het authentieke looiproces maakt de huid met speciale looistoffen bestand tegen verderf. Het looien is het met behulp van looistoffen omzetten van de huid in leer. De looistoffen zetten zich af in de open ruimte tussen de huidvezeltjes, waardoor een conserverende werking wordt verkregen. Daarnaast zorgt het looien ervoor dat het leer bestand is tegen uitdroging, vocht, hitte en koude. Het looien heeft grote invloed op de uitstraling van het leer. De looistoffen kun je onderscheiden in chroomzouten en natuurlijke producten. Chroomzouten geven het sterkste eindresultaat. Als men kiest voor natuurlijke stoffen, krijg je een levendige uitstraling en spaar je bovendien het milieu. Tijdens het looiproces kun je de soepelheid van het leer beinvloeden door het toevoegen van oliën.
Het leer kan op verschillende manieren geverfd worden. Het meest eenvoudig is de verf op te spuiten. Ook leren tassen hebben invloed op het milieu. Hoewel de milieu-eisen in Europa steeds strenger worden, zijn de basisprincipes van het chemische proces al honderden jaren hetzelfde. Chemische stoffen zorgen ervoor dat het leer niet vergaat en soepel blijft. In Europa wordt zeer streng gecontroleerd of looierijen wel voldoen aan de gestelde milieueisen. In landen als Pakistan, India en China hebben zowel het milieu als de arbeiders echter wel te lijden onder het looiproces, waarvoor ook nog eens veel water nodig is. Uit een ton onbewerkt leer komt bovendien twee keer zoveel afval als bruikbaar leer. Onderzoekers zijn druk met het ontwikkelen van meer milieuvriendelijke processen. Zo draaiden Indiase wetenschappers het bewerkingsproces om, waardoor het waterverbruik met 65 procent vermindert en er 54 procent minder chemische materialen nodig zijn.
Wat betekent dit voor de dieren?
Over de diervriendelijkheid van leren tassen bestaat geen consensus. De Nederlandse Vegetariërsbond ziet leer als een restproduct van de slacht. Ook de Dierenbescherming ziet leer als een bijproduct van de slacht. Voor de reguliere leerindustrie hoeven niet apart dieren te worden geslacht. Er zijn bovendien nog geen kwalitatief gelijkwaardige alternatieven voor leer. Het is volgens de Dierenbescherming vrijwel onmogelijk te achterhalen of het geslachte dier afkomstig is uit de bio-industrie, waardoor het moeilijk te zeggen is hoe diervriendelijk het leer is. De Nederlandse Vereniging voor Veganisme neemt een ander standpunt in: leer is geen afvalproduct maar een winstgevend bijproduct van de vleesindustrie. Bovendien komt er in Nederland veel 'exotisch' leer voor van dieren die illegaal gestroopt zijn.
